W naszej ocenie niektóre systemy certyfikacyjne przynoszą znaczne korzyści drobnym producentom. Jednak znacznie trudniej jest określić korzyści, jakie z certyfikacji czerpią pracownicy, ponieważ systemy te rzadko współpracują z  niezależnymi związkami zawodowymi.

Należy pamiętać, że certyfikacja nigdy nie zastąpi właściwego egzekwowania prawa krajowego oraz międzynarodowego. Dobrze wyraził to Sekretarz Generalny Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych (International Trade Union Confederation – ITUC): Prywatne systemy certyfikacyjne nie mogą stać się substytutem polityki społecznej, która jest wynikiem demokratycznych procesów politycznych opartych na zasadzie reprezentacji.

Certyfikacja ekologiczna

Co to jest certyfikacja ekologiczna?

Certyfikacja ekologiczna to system certyfikacji i znakowania produktów, który obejmuje wszystkie aspekty produkcji rolnej i pakowania, dobrostanu zwierząt hodowlanych, ochrony przyrody oraz zakazuje stosowania zbędnych i szkodliwych dodatków w ekologicznych produktach spożywczych. Każdy produkt sprzedawany jako ekologiczny musi spełniać ścisłe wymogi ustalone na szczeblu krajowym, unijnym i międzynarodowym. Proces certyfikacji oraz audyty przeprowadzają niezależne organizacje certyfikujące.

Jakie są korzyści z certyfikacji ekologicznej?

• Skuteczne ograniczenie negatywnych efektów produkcji rolnej dla środowiska, takich jak degradacja gleby, GMO, utrata bioróżnorodności, nadużywanie agrochemikaliów i ich przenikanie do środowiska naturalnego czy wypłukiwanie substancji odżywczych do jezior, rzek i wód gruntowych.
• Unikanie chemicznych pestycydów i nawozów sztucznych przyczynia się do podnoszenia dochodów rolników, zwłaszcza w krajach rozwijających się.

Co jeszcze można poprawić?

• W certyfikacji ekologicznej nie poświęca się wystarczającej uwagi aspektom i procesom społecznym, które mogą prowadzić do powstania zrównoważonych systemów produkcji i krajobrazów rolniczych.
• Program certyfikacji ekologicznej jest bardzo kosztowny i wymagający dla małych i średnich producentów oraz organizacji producenckich w krajach rozwijających się, którym może być trudno w nim uczestniczyć bez pomocy finansowej z zewnątrz.
• Ponieważ certyfikacja ekologiczna nie odnosi się do kwestii stosunków w obecnym handlu produktami rolnymi oraz łańcuchach dystrybucji, korzyści ekonomiczne dla producentów i pracowników w krajach rozwijających się pozostają w dużej mierze niezrealizowane.

Certyfikacja Fairtrade

Historia Sprawiedliwego Handlu

Jeszcze 20 lat temu w ruchu Sprawiedliwego Handlu nie stosowano żadnego systemu niezależnej weryfikacji. Jednak Sprawiedliwy Handel przestał być wyłączną domeną wyspecjalizowanych w nim organizacji, kiedy konwencjonalne firmy zaczęły także wyrażać swoje zainteresowanie taką działalnością. Pojawiła się potrzeba niezależnej weryfikacji twierdzeń handlowców i producentów dotyczących warunków produkcji oraz stworzenia zbioru konkretnych kryteriów Sprawiedliwego Handlu. Dlatego w 1988 r. organizacja rozwojowa Solidaridad z siedzibą w Holandii wprowadziła program certyfikacji i znakowania produktów opracowany przez Maxa Havelaara, początkowo z myślą o kawie. W innych krajach europejskich i Ameryce Północnej wkrótce pojawiły się podobne inicjatywy. Pod koniec lat 90. niezależne wcześniej organizacje ustalające standardy i wydające certyfikaty połączyły się w Fairtrade Labelling Organisations International (FLO) i powstał wspólny znak Fairtrade.

Ogólne standardy Fairtrade oraz standardy dla konkretnych produktów ustala FLO, natomiast systemem weryfikacji i audytów kieruje FLO-CERT Ltd. (firma należąca do FLO) we współpracy z audytorami i inspektorami z całego świata. Standardy Fairtrade mają być odpowiedzią na nierównowagę sił w stosunkach handlowych, niestabilne rynki i niesprawiedliwość konwencjonalnego handlu. Stosują się zatem do producentów i ich partnerów handlowych.

W 2012 r. FLO zmieniło nazwę na Fairtrade International.

Dlaczego system Fairtrade International jest tak szeroko respektowany?

• jest transparentny, wiarygodny i ukierunkowane na biznes
• wśród członków FLO reprezentowane są wszystkie zainteresowane strony – krajowe inicjatywy znakowania produktów z Europy, Ameryki Północnej, Australii i Azji, a także sieci producentów z Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej
• koncentruje się na zasadach społecznych, ekonomicznych, a także ekologicznych oraz zapewnieniu skutecznych narzędzi wprowadzania tych zasad w życie

Co jeszcze można poprawić?

System Fairtrade skupia się przede wszystkim na współpracy z organizacjami drobnych producentów (głównie spółdzielniami i związkami spółdzielni). Jednak Fairtrade International stało się ostatnio obiektem krytyki w Europie i Ameryce Łacińskiej z uwagi na nierozwiązany problem ograniczania wolności związków zawodowych na niektórych certyfikowanych plantacjach Ameryki Łacińskiej. W 2014 r. Fairtrade International wprowadziło poprawki do swoich standardów pracy najemnej (Hired Labour Standard), tak by wzmocnić prawa pracowników do swobodnego zrzeszania się i negocjowania układów zbiorowych, a także dać pracownikom większą kontrolę nad sposobem wydatkowania premii Fairtrade na rzecz społeczności lokalnej. Fairtrade International wprowadza także nową metodologię ustalania wskaźników godnej płacy oraz klarownego procesu stopniowego dochodzenia do godnej płacy dla pracowników na plantacjach.